ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ "ΔΗΜΗΤΡΙΑ"

Από παλιά ,ίσως και προ των Ρωμαίων, η Θεσσαλονίκη είχε μία προστάτιδα θεότητα που την υπερασπιζόταν  από τις επιδρομές των βαρβάρων. ΄Ηταν η λαϊκή θεότητα του Καβείρου που προστάτευε τους εργαζόμενους στη ναυτιλία και στα μεταλλεία και οι Θεσσαλονικείς τον ήθελαν να συμμετέχει μαζί τους στους αγώνες για την απώθηση των εχθρών της πόλης , έφιππος και με λευκή χλαμύδα , άφοβος και άτρωτος από τα βέλη των επιδρομέων… Προς τιμή του μάλιστα είχαν κτιστεί πολλοί ναοί στην πόλη και καθιερώθηκαν λαϊκές γιορτές κάθε 4 χρόνια  , τα λεγόμενα «Καβείρια», με θρησκευτικές αλλά και πνευματικές, αθλητικές και εμπορικές εκδηλώσεις με μεγάλη συμμετοχή κατοίκων της πόλης αλλά και κατοίκων άλλων απομακρυσμένων περιοχών…
Όταν οι Θεσσαλονικείς έγιναν χριστιανοί , αντικαταστάθηκε ο Δίας από τον Χριστό και πολύ σύντομα ο Κάβειρος από τον ΄Αγιο Δημήτριο που κατέλαβε τη θέση του «προστάτη» και «υπερασπιστή» της πόλης ενώ τα «Καβείρια» διαδέχθηκαν οι γιορτές των «Δημητρίων» με το ίδιο σχεδόν περιεχόμενο και συμβολισμό. Οι θρησκευτικές τελετές προς τιμή του Αγίου Δημητρίου άρχιζαν το απόγευμα της παραμονής της γιορτής του και κρατούσαν τρεις ημέρες με πρώτη εκδήλωση μία μεγάλη «λιτανεία» που ξεκινούσε από το χώρο της «Καταφυγής» στο δυτικό άκρο της σημερινής Αρχαίας Ρωμαϊκής Αγοράς και στη συνέχεια κατευθυνόταν προς το ναό της Αχειροποιήτου ανατολικά δια της Εγνατίας οδού αφού πρώτα γινόταν μία στάση στη διασταύρωση της Εγνατίας με τον άλλο κάθετο δρόμο που ταυτίζεται με τη σημερινή οδό Βενιζέλου όπου βρέθηκαν και σημαντικά ευρήματα πρόσφατα που βεβαιώνουν την «επισημότητα» της τελετής αυτής στα βυζαντινά χρόνια…
Παράλληλα όμως με τις θρησκευτικές γιορτές κατά τη διάρκεια των βυζαντινών «Δημητρίων» γίνονταν στη Θεσσαλονίκη επί οκτώ ημέρες και διάφορες άλλες λαϊκές εκδηλώσεις με κυρίαρχο ένα μεγάλο πανηγύρι έξω από την πόλη (προς την κοιλάδα του Αξιού ποταμού) όπου ελάμβαναν μέρος με τα εκθέματά τους έμποροι και επισκέπτες απ΄όλο τον γνωστό τότε κόσμο (Ιταλία, Φοινίκη, Αίγυπτο , Ισπανία και πέραν των Ηρακλείων Στηλών και του Ευξείνου Πόντου) . Παράλληλα υπήρχαν και πνευματικοί  διαγωνισμοί και συναφείς εκδηλώσεις λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού χαρακτήρα που κάλυπταν ένα ευρύτατο φάσμα ενδιαφερόντων για τους επισκέπτες της πόλης.
(Σημ. Τα βυζαντινά «Δημήτρια» αναβίωσε ο Δήμος Θεσσαλονίκης και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού από την δεκαετία του ΄60 ενώ ένα μέρος των εκδηλώσεών τους ανέλαβε και η Διεθνής ΄Εκθεση Θεσσαλονίκης)