8 - 9 Ιουνίου 1943 Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ (ΑΓΝΩΣΤΗ) ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΣ (ΠΥΛΗΣ) Ανάμεσα στα Τρίκαλα και στο Μουζάκι, στη Δυτική Θεσσαλία, σε έναν τόπο πανέμορφο κοντά στην κωμόπολη της Πόρτας (Πύλης) υπάρχει ένα φαράγγι -"πέρασμα" ανάμεσα στον Κόζιακα και τα βουνά της Νότιας Πίνδου. Στο μέσο αυτού του φαραγγιού είναι κτισμένη η εξαιρετικής ομορφιάς βυζαντινή εκκλησία Πόρτα Παναγιά κτισμένη το 1283 που αποτέλεσε Καθολικό Μονής που δεν σώζεται σήμερα. Η ανέγερση Μονής στον τόπο αυτό δείχνει πως από τα χρόνια εκείνα το "πέρασμα" αυτό από τη Δυτική Θεσσαλία προς την ΄Ηπειρο ήταν πολυσύχναστο και ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας και αυτό επιβεβαιώθηκε για μια ακόμα φορά με τη σφοδρή μάχη της Πόρτας που ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου 1943 κατά τη διάρκεια της Κατοχής μεταξύ δυνάμεων του ΕΛΑΣ Αγράφων και ιταλικών στρατευμάτων της πανίσχυρης 11ης Μεραρχίας "Pinerolo" δύναμης 5.500 ανδρών με ισχυρό ιππικό, πυροβολικό και τεθωρακισμένα που τελείωσε μετά 3 μέρες με νίκη του ΕΛΑΣ. Επικεφαλείς των δυνάμεων του ΕΛΆΣ ήταν δύο βετεράνοι του Αλβανικού Μετώπου , ο Γιώργος Ζαρογιάννης (καπετάν Καβαλάρης) και ο Δημήτρης Τάσος (Μίμης Μπουκοβάλας) που κατόρθωσαν να αποτρέψουν τους Ιταλούς από το να καταλάβουν το "πέρασμα" της Πόρτας εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα μετακινήσεων και τροφοδοσίας των ανταρτών της Εθνικής Αντίστασης. Στη μάχη ο ΕΛΑΣ υπέστη 4 απώλειες ενώ η ιταλική Μεραρχία έχασε 300 άνδρες πέρα από τις μεγάλες ποσότητες οπλισμού που αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει οπισθοχωρώντας στα Τρίκαλα. Η Μάχη της Πόρτας (Πύλης) ήταν μία από τις πιο κρίσιμες και σημαντικές μάχες καθώς μετά από αυτή την ήττα οι Ιταλοί της 11ης Μεραρχία "Pinerolo" μετά τη ρήξη με τους Γερμανούς έκαναν ανακωχή με τον ΕΛΑΣ και παρέδωσαν α΄αυτόν τον οπλισμό τους με πολλούς Ιταλούς να προσχωρούν εθελοντικά στην Ελληνική Εθνική Αντίσταση και να πολεμούν με πάθος και πείσμα τους πρώην συμμάχους και συνεργάτες τους Γερμανούς ...