ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΟΣΙΟΣ ΔΑΒΙΔ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η Θεσσαλονίκη μας έχει μακρά και συγκλονιστική ιστορία της οποίας το περιεχόμενο κατά κανόνα αγνοούμε. Θα σας αναφέρω μία πτυχή της όχι και πολύ γνωστή αν και έχει μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον ...
Στην ΄Ανω πόλη της Θεσσαλονίκης, κάτω και νοτιοδυτικά της Μονής των Βλατάδων, υπάρχει ένας μικρός ναός που λίγοι τον έχουν επισκεφθεί καθώς είναι απόλυτα ενσωματωμένος στον πολεοδομικό ιστό του παραδοσιακού οικισμού που ακόμα σε κάποιες περιοχές του συνεχίζει να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του. Πρόκειται για το ναό του Οσίου Δαβίδ, έναν ναό μοναδικής αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας που παραμένει άγνωστος ακόμα και σε πολλούς Θεσσαλονικείς…
Ποιος ήταν όμως ο ΄Οσιος Δαβίδ και γιατί δόθηκε το όνομά του στον ναϊσκο αυτό που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων ?…
Ο ναός του Οσίου Δαβίδ στην ΄Ανω πόλη της Θεσσαλονίκης ανάγεται στα τέλη του 5ου ή στις αρχές του 6ου αιώνα και οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πως ήταν καθολικό μικρού μοναστηριού με το όνομα «Μονή του Λατόμου» (πιθανά από τα λατομεία που υπήρχαν εκεί στα χρόνια του αυτοκράτορα Γαλερίου). Αργότερα, τον 9ο αιώνα, αναφέρεται ως καθολικό μοναστηριού αφιερωμένου στον «Χριστόν, Θεόν και Σωτήρα», όπου μαθήτευσε και ο μέγας Σικελός υμνογράφος Ιωσήφ.
Το όνομα «΄Οσιος Δαβίδ» δόθηκε στο ναό στα νεότερα χρόνια, μετά το 1921, όταν ο αείμνηστος καθηγητής του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ανδρέας Ξυγγόπουλος ανακάλυψε τυχαία στην κόγχη του ιερού το μοναδικό σε όλο τον κόσμο ψηφιδωτό που παριστάνει τον Χριστό «αγένειο» κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα. Τότε αποφασίστηκε να τιμηθεί ο μοναχός Δαβίδ για την άγνωστη προσφορά του στην πόλη της Θεσσαλονίκης…
Και όντως ο ΄Οσιος Δαβίδ υπήρξε σεβάσμια για την πόλη φυσιογνωμία που έζησε τον 6ο αιώνα και μόνασε έξω από την πόλη της Θεσσαλονίκης όπου υπήρχαν τότε ασκηταριά και ερημητήρια. Όταν όμως, επί Ιουστινιανού, τέθηκε θέμα επιλογής της έδρας του ΄Υπαρχου του Ιλλυρικού ανάμεσα στο Σίρμιο και τη Θεσσαλονίκη (που περιλάμβανε ολόκληρη τη Βαλκανική ως την Κρήτη), οι Θεσσαλονικείς τον επέλεξαν ως εκπρόσωπό τους . Και ο ΄Οσιος Δαβίδ, που ήταν σοφός και πολύ μορφωμένος άνθρωπος, μετέβη στην Κωνσταντινούπολη το 536 και κατόρθωσε με τους εμπνευσμένους λόγους του και τα ατράνταχτα επιχειρήματά του να ονομαστεί η Θεσσαλονίκη « ΄Εδρα του Ιλλυρικού» και να εξελιχθεί στην πορεία σε «Συμβασιλεύουσα» του Βυζαντίου…
Αυτούς τους ανθρώπου θα πρέπει να τους κρατήσουμε ζώντες στη μνήμη μας . Δεν είχαμε άλλωστε (και δεν έχουμε και στα χρόνια μας…) πολλούς από δαύτους που να δίνουν αγώνες γι΄αυτή την πόλη …
(Στις εικόνες ο ναϊσκος του Οσίου Δαβίδ Θεσσαλονίκης και το περίφημο ψηφιδωτό του με τον Χριστό "αγένειο")

(07.10.2019)