Τάκης Βαρβιτσιώτης

Μία εμβληματική προσωπικότητα των Ελληνικών Γραμμάτων

Τάκης Βαρβιτσιώτης (1916 – 2011)

του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου

(Αναδημοσίευση από το περιοδικό "ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ")

΄Εφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της 1^ης Φεβρουαρίου 2011 σε ηλικία  95 ετών ο μεγάλος λυρικός ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης , ένας σεμνός εργάτης της τέχνης και του λόγου , μία εμβληματική προσωπικότητα των Ελληνικών Γραμμάτων , μία αρχοντική φυσιογνωμία που συνδέθηκε άρρηκτα με τη Θεσσαλονίκη την οποία δεν εγκατέλειψε ποτέ ως τας δυσμάς του βίου του .

       

 Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1916 , σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια εργάστηκε στην ίδια πόλη ως δικηγόρος συνδέοντας την παρουσία του σ΄αυτή με το γνωστό «Μέγαρο Βαρβιτσιώτη» όπου και διέμενε , στην Εγνατία οδό πίσω από την Αγία Σοφία όπου υπήρχε και το ιστορικό φαρμακείο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη του οποίου ήταν και τακτικός θαμώνας .                 

     

   Την πρώτη ποιητική του συλλογή δημοσίευσε ο Τάκης Βαρβιτσιώτης το 1936 στο πρωτοποριακό λογοτεχνικό περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Μακεδονικές Ημέρες» μετέχοντας ενεργά στη γνωστή «Φιλολογική συντροφιά» του ιστορικού καφενείου του Λευκού Πύργου μαζί με τους  Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη , Αλκιβιάδη Γιαννόπουλο , Γιώργο Δέλιο , Στέλιο Ξεφλούδα , Γιώργο Θέμελη , Γιώργο Βαφόπουλο , Βασίλη Τατάκη , Χαράλαμπο Θεοδωρίδη , Τάκη Οικονομίδη , Ζωή Καρέλλη κ.ά.

Στη συνέχεια,αφιερώθηκε κυριολεκτικά στην ποίηση με πάθος και συνέπεια για να αναδειχθεί ένας από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές της σύγχρονης Ελλάδας αναδεικνύοντας συγχρόνως και την πατρίδα του τη Θεσσαλονίκη ως πανελλήνιο πολιτιστικό – ποιητικό κέντρο .

Και είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Μεγάλου ΄Ελληνα νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη που έγραψε για τον Τάκη Βαρβιτσιώτη και τη σχέση του με τη Θεσσαλονίκη πως υπήρξε :                                                                                                                                                                «… βαθύς γνώστης της λυρικής τέχνης […] , ποιητής Ευρωπαίος , που του αξίζει ο έπαινος όχι μόνο της ιδιαίτερης του πατρίδας αλλά των καλλιεργημένων ανθρώπων όλου του κόσμου» …

        Κατά τη μακρά και δημιουργική του πορεία στο χώρο της λογοτεχνίας και ειδικά της ποίησης ο Τάκης Βαρβιτσιώτης εξέδωσε πολλές και αξιόλογες ποιητικές συλλογές , όπως : «Φύλλα ύπνου» (1949), «Επιτάφιος» (1951) , «Χειμερινό ηλιοστάσιο» (1955) , «Το ξύλινο άλογο» (1955) , «Αλφαβητάριο» (1955) , «Η γέννηση των πηγών» (1959) , «Το πέπλο και το χαμόγελο» (1963) , «Η μεταμόρφωση» (1971) , «Η φθινοπωρινή σουίτα και άλλα ποιήματα» (1975) , «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» (1977) , «Η ΄Αννα της απουσίας» (1979) , «Ενωμένα χέρια» (1980) , «Καλειδοσκόπιο» (1983) , «Fragmenta ή Η βλάστηση των ορυκτών» (1985) , «Ακόμα ένα καλοκαίρι» (1987) , «Νήματα της Παρθένου» (1987), «΄Οχι πια δάκρυα» (1998) , «Τα δώρα των μάγων» (1999), «΄Ατριον» (2000) , «Το χιόνι πάντα μένει» (2002) κ.ά.  Επίσης είχε εκδώσει πολλά κριτικά δοκίμια και μετέφρασε πολλούς Γάλλους , Ισπανούς και Νοτιοαμερικανούς ποιητές .

       Για το τεράστιο ποιητικό και πνευματικό του έργο ο Τάκης Βαρβιτσιώτης τιμήθηκε με πολλά βραβεία και διακρίσεις , όπως :

Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα (1959) , Βραβείο Ποίησης του Δήμου Θεσσαλονίκης (1959) , Χρυσό Μετάλλιο της πόλης Λουβαίν (1980) ,  Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1985) , Χρυσό Μετάλλιο του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (1986) , Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1987) , Παγκόσμιο Βραβείο Μυστικιστικής Ποίησης του Ισπανικού Ιδρύματος Φερνάντο Ριέλο στον ΟΗΕ (1988) , Παράσημο του Ιππότη του Γαλλικού Τάγματος των Γραμμάτων και Τεχνών από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας (1989) , Χρυσό Μετάλλιο τιμής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1995) κ.ά.

  Επίσης του απονεμήθηκε το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας (1995) , εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1998) και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1999) .

       Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ενδιαφερόταν ζωηρά και για τα κοινά πράγματα αλλά και για τα προβλήματα και θέματα της Θεσσαλονίκης φροντίζοντας να συμβάλλει στην αντιμετώπισή τους .

 Θυμάμαι με πόση ευγένεια ερχόταν στα γραφείο μου στο Δήμο Θεσσαλονίκης όταν υπηρετούσα εκεί ως αρμόδιος για αρχιτεκτονικά , περιβαλλοντικά και πολεοδομικά προβλήματα  και μου ζητούσε με φανερό και ειλικρινές ενδιαφέρον να μάθει την πορεία των διαφόρων θεμάτων που απασχολούσαν τότε την πόλη και τους κατοίκους της διατυπώνοντας  με σεμνότητα και την δική του γνώμη και άποψη πάντοτε μετά από έντονο προβληματισμό και σοβαρότητα .

 Οι επισκέψεις του εκείνες και η ήρεμη και πολιτισμένη συζήτηση που ακολουθούσε , υπήρξαν πάντα χρήσιμες και έχουν καταγραφεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου .

 ΄Ηταν ένας πνευματικός άνθρωπος που δεν περιοριζόταν στον εαυτό του αλλά παρακολουθούσε με προσοχή τα τεκταινόμενα άσχετα αν στα ποιήματά του της ποιητικής συλλογής «Το χιόνι πάντα μένει» έγραφε παρατηρώντας γύρω του … «δεν βλέπω πια τίποτα».

 Αν διάβαζε κανείς με προσοχή τους στίχους των ποιημάτων του θα έβλεπε αντίθετα πως τα έβλεπε όλα και μάλιστα με περισσή προσοχή και ενδιαφέρον …

    

  Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης έφυγε απ΄τη ζωή και απο κοντά μας . Υπήρξε μιά μεγάλη απώλεια για την ποίηση αλλά και για την πόλη απο την οποία ουδέποτε απομακρύνθηκε . Να μην τον ξεχάσει η Θεσσαλονίκη που τόσο αγάπησε , το 2012 που θα γιορτάσει τα 100 χρόνια του ελεύθερου βίου της …